1. صورت سود و زیان
صورت سود و زیان ابزار پیگیری بسیار مهمی برای پول‌های دریافتی و پرداختی است که معمولاً شامل درآمد، زیان‌ها و هزینه‌ها طی یک دوره زمانی مشخص است.
2. ترازنامه
ترازنامه شامل داده‌های مالی مثبت و منفی یک کسب و کار است. دارایی‌ها در سمت مثبت و بدهی‌ها – مثل بدهی‌ها، مالیات‌ها و پرداختنی‌ها – در سمت منفی قرار دارند. ترازنامه همچنین شامل حقوق صاحبان سهام یا پولی است که پس از فروش دارایی‌ها و پرداخت بدهی‌های یک کسب و کار باقی می‌ماند.
3. صورت جریان وجوه نقد
صورت جریان وجوه نقد، سرمایه در گردش یک کسب و کار را نشان می‌دهد و مقدار نقدینگی و معادل‌های نقدی که به شرکت وارد و یا از آن خارج می‌شوند را خلاصه می‌کند. این صورت میزان توانایی یک کسب و کار برای پرداخت بدهی‌هایش همزمان با تأمین مالی عملیاتی مثل حقوق و دستمزد، موجودی کالا و سایر هزینه‌ها را اندازه‌گیری می‌کند.
4. سایر صورت‌های مالی
یک سند مالی رایج دیگر صورت تغییرات حقوق صاحبان سهام یا همان صورت تغییرات در حقوق مالکانه است.
این سند به سود انباشته یک شرکت اشاره دارد، مانند سودهایی که در یک کسب و کار به جای پرداخت به سهامداران یا مالکان، طی یک دوره حسابداری مشخص مثل یک فصل یا ماه سرمایه‌گذاری مجدد می‌شوند .
سازمان‌های غیرانتفاعی سند مالی رایج دیگری به نام صورت هزینه‌های عملکردی دارند که خود گویاست: این سند هزینه‌های مصرف شده برای جمع‌آوری کمک‌های مالی، برنامه‌ها و مدیریت سازمان را نشان می‌دهد.
کاربرد عمومی صورت‌های مالی
صورت‌های مالی برای ردگیری داخلی شاخص‌های توضیح داده شده به کار می‌روند، همچنین برای ارائه اطلاعات به سرمایه‌گذاران، وام‌دهندگان یا خریداران بالقوه نیز با ارزش هستند.
شرکت‌های سهامی عام در اکثر کشورها ملزم هستند صورت سود و زیان، ترازنامه و صورت جریان‌های نقدی را برای ارائه خلاصه‌ای از وضعیت مالی خود ثبت کنند تا به سرمایه‌گذاران بازار سهام در تصمیم‌گیری‌های آگاهانه کمک کند. این استاندارد به عنوان اصول پذیرفته شده حسابداری معمولاً شناخته می‌شود و هدف اصلی آن تضمین شفافیت در عملیات مالی شرکت‌ها است.
هر یک از انواع صورت‌های مالی فوق بر روی مجموعه‌ای متفاوت از داده‌ها تمرکز دارند. این مجموعه‌های داده فراتر از صرفاً جداول اکسل، داستان مدیریت، هزینه و سودآوری یک شرکت را تعریف می‌کنند.
صورت‌های سود و زیان شامل درآمد یا مقدار پولی است که وارد شرکت می‌شود و همچنین هزینه‌ها و بهای تمام شده کالای فروش رفته که مقدار پول هزینه شده را نشان می‌دهند. همچنین صورت‌های سود و زیان شامل سود ناخالص و سود عملیاتی و خالص نیز می‌شوند.
ترازنامه شامل دارایی‌ها و بدهی‌ها و نیز حقوق صاحبان سهام است. صورت جریان‌های نقدی به ورود و خروج پول در ارتباط با عملیات، تأمین مالی و سرمایه‌گذاری می‌پردازد.
خواندن هر یک از انواع صورت‌های مالی به درک بهتر عناصر مختلف کسب و کار کمک می‌کند که در نهایت تصویر کاملی را تشکیل می‌دهند.
صورت‌های مالی، چگونه کیفیت حکمرانی و عملکرد یک کسب و کار را نشان می‌دهند؟
کیفیت مدیریت یک کسب وکار را می‌توان، از طریق تحلیل روندهای سودآوری، نقدشوندگی، اهرم مالی، بهره‌وری دارایی‌ها، رشد و تخصیص استراتژیک سرمایه ارزیابی کرد. در این زمینه هر کدام از صورت‌های مالی کارکرد مخصوص به خود را دارند و با بررسی آن‌ها در طول دوره‌های زمانی مشخص می‌توان نتایج جالبی به دست آورد. دوره‌ی زمانی انتخابی برای بررسی صورت‌های مالی یک کسب و کار، بستگی زیاد به قدمت شرکت و میزان سرعت تغییرات در صنعت مربوطه دارد.
1. صورت سود و زیان
1- تحلیل رشد درآمد: اگر درآمد شرکت سریع‌تر از صنعت یا بازار رشد کرده است، نشان می‌دهد محصول یا سرویس شرکت با نیاز بازار متناسب است و همچنین استراتژی‌های فروش به خوبی تدوین و اجرا شده‌اند.
2- بررسی مدیریت هزینه: آیا هزینه‌ها متناسب با درآمد یا سریع‌تر افزایش می‌یابند؟ رشد کندتر هزینه‌ها نسبت به درآمد نشان‌دهنده انضباط مالی در کسب و کار است.
3- بررسی حاشیه سود در طول زمان: آیا حاشیه سود شرکت ثابت مانده یا بهبود یافته است؟ در صورتی که حاشیه سود، ثابت مانده و یا بهبود یافته باشد، نشان می‌دهد شرکت در استراتژی قیمت گذاری عملکرد مناسبی دارد. همچنین نشان می‌دهد که کارایی عملیاتی شرکت بالا است و هزینه‌ها در نقاطی صرف می‌شود که در ایجاد درآمد برای شرکت مفید هستند.
4- مقایسه با رقبا: آیا شرکت سودآورتر از همتایان خود است؟ این بیانگر مزیت رقابتی در مدل کسب و کار است. در صورتی که این برتری در طول زمان ایجاد و یا حفظ شده باشد، نشان می‌دهد که شرکت در حفظ مزیت رقابتی خود موفق عمل کرده است.
2. ترازنامه
1- ارزیابی سرمایه در گردش: آیا شرکت دارایی‌های جاری کافی برای پوشش بدهی‌های جاری دارد؟ این نشان‌دهنده توانایی مدیریت مالی کوتاه مدت است.
2- ارزیابی اهرم مالی: آیا نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام محافظه‌کارانه بوده و قابل پرداخت است؟ این نشان دهنده انضباط در تصمیم‌گیری‌های بلند مدت در مورد ساختار سرمایه است.
3- بررسی نسبت‌های نقدینگی: آیا شاخص‌هایی مانند نسبت جاری و نسبت آنی کافی است؟ اگر کافی است، یعنی شرکت توانایی مورد نیاز برای پرداخت الزامات کوتاه مدت را دارا است.
3. صورت جریان وجوه نقد
بررسی وجوه نقد حاصل از عملیات: آیا این شاخص به طور مداوم مثبت است؟ این نشان می‌دهد که هسته کسب و کار توانایی تولید نقدینگی را دارد.
2- بررسی فعالیت‌های سرمایه‌گذاری نقدی: آیا سرمایه‌گذاری‌هایی در دارایی‌های مولد برای رشد آینده انجام می‌شود؟ این بیانگر توانایی مدیریت در تخصیص استراتژیک سرمایه است.
3- ارزیابی وجوه نقد حاصل از تأمین مالی: آیا وجه نقد به صورت هوشمندانه در زمان نیاز تأمین می‌شود؟ این نشان‌دهنده دسترسی به سرمایه و تصمیم‌گیری محتاطانه اهرمی است.
در کل تحلیل درست صورت‌های مالی می‌تواند یک دید کلی از وضعیت شرکت به دست دهد. اما برای تصمیم‌گیری‌های خاص، مانند خرید یک کسب و کار، مشارکت با آن و یا مواردی در سطح کلان، بررسی تک بعدی و فقط از منظر مالی کفایت نمی‌کند و نیاز است که بررسی‌های دیگری نیز انجام شود.